ความเป็นมาวัดปงยางคก
เมื่อราวปีพ.ศ.1253 พระแม่เจ้าจามเทวี ปฐมกษัตริย์ผู้ครองนครหริภุญไชย(ลำพูน) เสด็จเยี่ยมพระเจ้าอนันตะยศ ราชบุตรที่มาครองนครเขลางค์ลำปาง ขณะที่เดินทัพจะนำฉัตรทองคำไปบูชาพระธาตุลำปางหลวง พอไปถึง ณ ที่แห่งหนึ่งปรากฏช้างพระที่นั่งก็ทรุดลงหมอบคู้ชูงวงในท่าคารวะ พระแม่เจ้าเห็นเป็นอัศจรรย์ จึงทรงพักพล ณ ที่นั้นหนึ่งคืน พอตกกลางคืน จึงทรงอธิษฐานว่าถ้า ณ ที่นี้มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ก็ขอให้ปรากฏปาฏิหารย์ขึ้น ขาดคำพระดำรัสของพระแม่เจ้าก็ปรากฏแสงฉัพพรรณรังสีแห่งพระบรมสารีริกธาตุ พวยพุ่งออกมาจากจอมปลวกแห่งหนึ่ง จึงทรงให้ปลูกวิหารขึ้น ณ ที่จอมปลวกนั้น ด้วยมณฑปปราสาท ตลอดจนก่อสิงห์คาบนาง สร้างกู่จ้างนบ ปลูกต้นไม้สะหรี (ศรีมหาโพธิ์) ก่อโขงประตูไว้พร้อมสรรพ แล้วให้นามอารามแห่งนี้ว่า "วัดปงจ๊างนบ" ต่อมาหลายร้อยปีนามนี้ก็เพี้ยนไปเป็น "วัดปงยางคก" มาจนกระทั่งทุกวันนี้